Świetlana przyszłość

Rola światła, nie tylko w komunikacji wizualnej, jest najlepiej „zauważalna” po wyłączeniu prądu. Począwszy od zaspokojenia potrzeby bezpieczeństwa, poprzez realizację funkcji ozdobnych i estetycznych w przestrzenie miejskiej, a skończywszy na wyrafinowanych instalacjach reklamowych na bazie LED, światło jest od wieków naszym drogowskazem, pokazując właściwy kierunek zarówno żeglarzom na morzu, jak i współczesnemu konsumentowi.

Tekst: Łukasz Mikołajczak

Światło daje możliwość kreowania przestrzeni, budowania nastroju i poprawienia jakości życia. W komunikacji wizualnej dodatkowo wzmacnia jakość przekazu oraz zwraca uwagę na przekaz. Wybierając optymalne rozwiązanie, powinniśmy po pierwsze dopasować je do przedmiotu oświetlenia, po drugie postawić na najwłaściwszą technologię oraz wziąć pod uwagę aspekty estetyczne i bariery środowiskowe.

Estetycznie i bezpiecznie

Oświetlenie dróg i ulic za pomocą lamp sodowych, które dają żółtą poświatę, powoli ustępuje miejsca światłu białemu. W jednej z ankiet, prawie 90% respondentów oceniło białe światło jako bardziej autentyczne i dające większe poczucia bezpieczeństwa. Jego zaletą jest elastyczność, która pozwala na podkreślenie niuansów architektonicznych oraz uwypuklenie detali niewidocznych nocą. Dzięki niemu lepiej widoczne są też elementy w przestrzeni miejskiej. „To oświetlenie pozostaje w zgodzie z naszymi rygorystycznymi wymaganiami estetycznymi. Białe światło jest bardziej zbliżone do naturalnego, co poprawia jakość życia mieszkańców, a przy tym podnosi wartość nieruchomości” – przyznaje Prezes madryckiego stowarzyszenia Somosaguas Neighbourhood Association.

Oprócz aspektów wizualnych, niezwykle ważne w przypadku światła białego, są kwestie bezpieczeństwa. Według ostatnich badań przeprowadzonych w Polsce, prawie trzy czwarte ankietowanych osób powiedziało, że obawiają się przechodzić nocą w miejscach nieoświetlonych. Zaletą światła białego, jest możliwość łatwego rozpoznania rysów twarzy, nawet z dużej odległości, a to obniża nasz niepokój. Jest na tyle intensywne, że nie tworzy żadnych zacienionych stref i daje efekt „bezpiecznego okręgu”. „Pomaga w walce z przestępstwami ponieważ jest na tyle jasne, że umożliwia rozpoznawanie kolorów i twarzy, co odstrasza przestępców i znacznie pomaga policji. Dodatkowo białe światło również umożliwia lepszy odczyt zapisu z kamer przemysłowych, co ułatwia zdobycie materiału dowodowego” - mówi Andrew Georgie, Rzecznik policji z Walii. Najlepszym tego potwierdzeniem są badania dotyczące wpływu białego oświetlenia na liczbę przestępstw w dwóch dużych angielskich miastach wykonane w 2000 roku przez Instytut Kryminologii przy Uniwersytecie w Cambridge. W Dudley, spadek liczby przestępstw wyniósł 41% w strefie eksperymentalnej, w porównaniu z 15% w strefie kontrolowanej. W miejscowości Stoke, te wartości wynosiły 43% w strefie eksperymentalnej, w dzielnicach do niej przyległych – 45%, a w dwóch strefach kontrolowanych zaledwie – 2%. Okazało się, że finansowe korzyści za spadku liczby przestępstw przerosły koszty związane z zainstalowaniem nowego oświetlenia o 2,4 do 10 razy już po 1 roku.

Lepsza widoczność przyczynia się również do większego bezpieczeństwa na drodze. Dzięki białemu światłu kierowcy zauważają ruch na ulicy szybciej i z większej odległości. Działa to także w drugą stronę: piesi łatwiej zauważą nadjeżdżające pojazdy i stosownie zareagują. Pojawiają się nawet badania pokazujące, że lepsza widoczność zmniejsza liczbę wypadków wśród pieszych, ponieważ maleje ryzyko potknięcia o przeszkody czy nierówności chodników. W ośrodku Lighting Research Center w miejscowości Troy w stanie Nowy Jork badano, czy białe światło poprawia (obwodowe) widzenie motocyklistów. Poza krawędzią drogi została umieszczona specjalna tablica symulująca ruch w kierunku drogi oraz w przeciwnym. 13 osób przeszło serię testów w ciągu dnia, a następnie w nocy przy oświetleniu białym i żółtymi wysokoprężnymi lampami sodowymi. Łącznie przeprowadzono 686 oddzielnych testów przy zupełnie losowym przestawianiu tablicy. Oddalenie tablicy od drogi powinno powodować przyspieszanie jazdy, a jej zbliżanie do kierowcy — hamowanie. Wyniki pokazały istnienie statystycznie istotnych różnic pod względem szybkości rozpoczęcia hamowania lub przyspieszania zależnie od barwy światła. W obu przypadkach czas reakcji przy świetle białym był krótszy. Aby obiekt był widoczny, musi istnieć pewna różnica w natężeniu oświetlenia (kontraście) między nim a tłem. Próg wykrywania kontrastu, to minimalna różnica wymagana do odróżnienia obiektu (nawet bez kolorów i szczegółów). Im niższy próg kontrastu, tym łatwiej dostrzec przedmiot. Testy pokazują, iż wartość tego progu jest niższa dla światła białego niż dla żółtego, szczególnie przy dużych (pozaosiowych) kątach i słabym oświetleniu. Oznacza to, że dużo łatwiej dostrzec osoby i przedmioty w białym świetle, a więc jest ono bezpieczniejsze dla kierowców i innych użytkowników dróg.

oLEDowieni

LED to zdaniem ekspertów, największy postęp technologiczny w oświetleniu, jaki nastąpił od czasu wymyślenia żarówki. Zużywają mniej energii w porównaniu do tradycyjnych lamp, mają dłuższą żywotność i nie wymagają tak częstej wymiany.

Stwarzają też całą gamę zupełnie nowych opcje zastosowań i sposobów wykorzystania sztucznego oświetlenia w sklepach detalicznych i centrach handlowych. Zyskać też mogą biura i hotele. „LEDy w porównaniu z tradycyjnymi źródłami zapewniają również wysoką energooszczędność, a ich trwałość pozwala uzyskać obniżenie kosztów eksploatacji” – informuje dr inż. Andrzeja Wiśniewskiego, doradca techniczny Osram. „Duża odporność na drgania oraz łatwe zabezpieczenie przed czynnikami atmosferycznymi, daje możliwość zastosowania LEDów w bardzo szerokim obszarze reklam świetlnych – niezależnie od lokalizacji. Technologia LED jest sukcesywnie udoskonalana. Stosowanie źródeł światła LED i opraw LED będzie coraz szersze we wszystkich dziedzinach życia, także w reklamie” – kończy Wiśniewski.

LED-y od kilku lat są jednym z podstawowych mediów mediów komunikacji wizualnej. Polska w ostatnich latach została wręcz „oledowiona” nowymi ekranami diodowymi. „W obszarze reklamy, LEDy są źródłami światła stosowanymi coraz powszechniej. W reklamie świetlnej źródła  LED ceni się zwłaszcza za ich wysokie  parametry świetlne. Dodatkowo,  dają one możliwość bezpośredniego wytwarzania kolorowego światła, łatwej regulacji strumienia świetlnego i prosty sposób realizacji systemu RGB, który umożliwia uzyskanie szerokiej palety barw światła. Są one doskonałym rozwiązaniem zwłaszcza w przypadku dużych projektów na skalę międzynarodową, gdyż gwarantują uzyskanie dokładnie takich samych kolorów w realizacjach, co ze względów estetycznych jest niezmiernie istotne” – potwierdza dr inż. Andrzej Wiśniewski.

Telebimy, ekrany LED, reklamy diodowe, wyświetlacze LED, tablice reklamowe oraz inne nośniki zbudowane na bazie tej technologii, nie tylko zwracają uwagę, ale też oferują możliwości elastycznego zarządzania wyświetlanym na nich kontentem. Wydaje się, że na chwilę obecną w Polsce, ich potencjał jest o wiele lepiej wykorzystywany w projektach eventowych niż reklamowych. W tym ostatnim przypadku, rynek jest wciąż nieuporządkowany, przez co nie stanowi jeszcze dla krajowych operatorów reklamy zewnętrznej zagrożenia. Wszyscy jednak uważnie się przyglądają jak rozwija się ta technologia ponieważ tacy gracze jak CBS Outdoor, JCDecaux, Clear Channel Outdoor czy Lamar Advertising od lat mają wielkoformatowe ekrany LED-owe w swojej ofercie, które funkcjonują w ramach digital signage i przynoszą całkiem spore zyski. Diody znajdują również zastosowanie w branży sign. Z uwagi na swoją trwałość i łatwość montażu, wykorzystywane są do podświetlania kasetonów oraz systemów informacyjnych oferując wysoką moc świetlną, duży kąt świecenia oraz miękkie światło.

LED-y coraz częściej można też spotkać w systemach oświetlenia drogowego. Zmiana żarówek na diody LED w sygnalizatorach na skrzyżowaniach znacznie poprawiła widoczność tak skonstruowanych świateł - w lecie. Jednak zimą pojawił się problem, o którym nikt wcześniej nie myślał. Gdy w sygnalizatorach świeciły zwykłe żarówki całe urządzenie było dość ciepłe, aby padający śnieg niemal natychmiast topniał i spływał ze szkieł. Gdy oświetlenie zastąpiono diodami, sygnalizatory są zimne, śnieg nie topi się i nie spływa z nich, co w efekcie prowadzi do niebezpiecznego ograniczenia widoczności świateł. Kierowcy w takich przypadkach muszą zachować ekstremalną ostrożność. Teraz inżynierowie zastanawiają się jak przywrócić tę pożyteczną funkcjonalność sygnalizatorów, którą przez przypadek utracono. Na razie władze miast starają się oczyszczać sygnalizatory - na przykład w St. Paul w Minnesocie (USA) służby do oczyszczania świateł ze śniegu używają sprężonego powietrza. W Green Bay w Wisconsin czyszczą światła zwykłą szczotką

Diody elektroluminescencyjne mogą być również źródłem szerokopasmowego Internetu. Naukowcom z Corporatr Technology w Monachium i berlińskiego Heinrich Hertz Institute udało się przesłać dane na odległość do 5 metrów za pomocą białej diody LED firmy Osram – spółki-córki Siemens AG. Technologia bezprzewodowego przekazywania danych przez światło widzialne (Visible Light Communication), przewiduje kodowanie informacji w świetle zwykłych lamp, znajdujących się na suficie lub na ścianach. Niestety, nie wszystkie lampy mogą być przekaźnikami Internetu – te żarowe i świetlówki nie są w stanie zmieniać swojej jasności wystarczająco szybko. Pozostają diody elektroluminescencyjne, które coraz częściej spotyka się w pomieszczeniach mieszkalnych i w miejscach pracy. Główną zaletą jest brak konieczności zaopatrywania się w nowe diody LED – wystarczy wykorzystać te źródła światła, które zostały już zainstalowane w pomieszczeniu. Ponadto technologia ta pozwoli na przekazywanie przez sygnalizację drogową cyfrowych danych bezpośrednio do samochodów lub pociągów.  Prędkość przekazu, uwzględniająca zakłócenia przesyłanych danych, wynosi 100-230 Mb/s. Przy współpracy z ekspertami z firmy Siemens naukowcom udało się osiągnąć rekordową szybkość przekazu wynoszącą 500 Mb/s. Prace nad tą technologią prowadzi też amerykańska firma LVX, której udało się osiągnięcie prędkość przesyłu prędkości 3 megabitów. W tej chwili system LVX wdrażany jest w pierwszych komercyjnych instalacjach w amerykańskim Minneapolis.

Światło znajduje szerokie zastosowanie w komunikacji wizualnej. Począwszy od branży sign, poprzez LED-y, a skończywszy na reklamie zewnętrznej, która bez oświetlenia nie mogłaby oferować nośników frontlight i backlight. Technologia ulega intensywnym zmianom i wydaje się, że jej przyszłość rysuje się w jasnych barwach.